Acne niet alleen een puberprobleem

Acne is niet alleen een puberprobleem, maar wat doe je ertegen?

Voor acne ben je niet snel te oud. Als volwassenen het krijgen, speelt ook stress een belangrijke rol. Wat níét helpt: doe-het-zelven.

Geschrokken stond ik voor de spiegel. Ik hoefde de slaap niet uit mijn ogen te wrijven om te zien dat mijn huid was ontploft. Allemaal rode puisten op mijn kaak en kin. Zo kon ik mensen toch niet interviewen?

Ik had al een paar maanden last van acne. Voor het eerst in mijn leven was ik zelfs naar een schoonheidsspecialist gegaan. Ze had me op een soort tandartsstoel gezet, een half uur lang een stoomapparaat op mijn gezicht gezet waardoor ik nauwelijks kon ademen, en vervolgens met een naald alle onderhuidse verstoppingen weggehaald. Na afloop smeerde ze een zalfje op mijn huid. „Ik zie nu al dat je heel goed op onze producten reageert.”

Braaf had ik thuis mijn Etos-reinigers weggegooid. Hoe goed kon dat spul ook zijn? Maar de nieuwe middeltjes hielpen niet veel. Dus belandde ik bij een huidtherapeut, de hbo-variant van de schoonheidsspecialist. Als ik nog geen complex had, heeft zij me er wel een aangepraat. „Ik zie heel veel gebeuren in je huid.” Mijn poriën waren te groot, mijn huid was droog en vet tegelijk, en ik had er ineens twee ziektes bij, rosacea en couperose. Natuurlijk had ik een tas met dure peelers, poriënverkleiners en niet-verstoppende smeerseltjes bij haar gekocht. Maar nu was het nog stééds niet weg. Ik kon wel huilen.

Ik dacht altijd dat ik na mijn tienertijd geen pukkel meer zou hoeven uitknijpen. Maar ook bij volwassenen komt acne vaak voor, zegt dermatoloog Menno Gaastra, verbonden aan Huid Medisch Centrum en Noordwest ziekenhuisgroep. Onder de veertigers heeft ongeveer 25 procent van de vrouwen en ruim 10 procent van de mannen acne. En van de twintigers heeft de helft van de vrouwen er last van. „Volwassenenacne is niet een apart soort aandoening”, zegt Gaastra. „Het enige wat verschilt is de plek waar de acne verschijnt. Jongeren hebben vaak puistjes op hun voorhoofd en bij volwassenen zijn ze te vinden op de kin, wangen en kaakranden.”

Yoga en maskertjes

Acne is combinatie van puisten en (onderhuidse) mee-eters. Hoewel er veel onderzoek naar wordt gedaan, is het nog steeds niet helemaal duidelijk hoe het precies ontstaat. We weten dat de propioni acnes-bacterie een ontstekingsreactie kan uitlokken in een talgklier als er talg zit opgehoopt, maar we weten niet waarom. Dat jongeren en vrouwen vaker acne hebben, heeft onder andere te maken met hun fluctuerende hormoonspiegel die invloed heeft op de talgproductie, zegt Gaastra.

Bij mensen die op oudere leeftijd acne hebben, speelt stress ook een belangrijke rol, zegt hij. „Je afweersysteem gaat er minder goed door werken. De acne-bacterie wordt daardoor niet als eigen gezien, en dan vinden er opruimacties plaats.”

Shirin van Rooijen (33) uit Utrecht denkt dat haar acne is veroorzaakt door een combinatie van stress en hormonen. Als tiener had ze af en toe wel pukkels, maar nadat ze twee jaar geleden een miskraam had gehad, verschenen er bulten op haar hele gezicht – „zelfs op mijn oogleden”. Ze had continu jeuk, had de hele dag pijn door de wonden in haar gezicht en voelde zich erg onzeker door de acne, zegt ze. „Meestal heb je puisten als je tiener bent, toch? Ik had nooit gedacht dat het zo heftig kon zijn als je volwassen bent Ik wilde niet dat mensen zagen dat ik er veel last van had. Ik vond mezelf ook helemaal niet knap meer als ik in de spiegel keek.”

Ze heeft „van alles” geprobeerd om ervan af te komen. Ze ging op yoga om te ontstressen, probeerde maskertjes en scrubs uit die Youtubers hadden getipt. „Ik werd wel een beetje wanhopig. Ik heb zelfs weleens gebeld met een merk dat een of ander wondermiddel had geproduceerd, om erachter te komen of het iets voor mij was.”

Haar moeder raadde haar een jaar geleden een goede huidtherapeut aan, en nu is de acne sterk verminderd. De behandelingen en de producten kosten haar zeker 150 euro per maand, maar dat is het haar waard, zegt ze. „Ik durf nu weer zonder foundation naar buiten.”

Dermatoloog Patrick Kemperman vindt het logisch dat mensen met acne veel moeite doen om ervan af te komen. Hij is gespecialiseerd in psychodermatologie, een vakgebied dat de relatie bestudeert tussen huidziekten en psychische en sociale factoren, en werkt in het Amsterdam UMC en het Dijklander Ziekenhuis. Mensen met acne hebben relatief vaak angstklachten, stemmingsstoornissen en een verstoord zelfbeeld, zegt hij. „Ze zien alleen de acne en niet de persoon erachter.” Acne verhoogt de kans op depressie in het eerste jaar na de diagnose zelfs met 63 procent. „Een schokkend getal.” Op de lange termijn ontwikkelt 18 procent van de mensen met acne een depressie, tegenover 12 procent van mensen zonder acne.

Invloed van voeding

Acne heeft een ongelofelijke impact op de ‘kwaliteit van leven’, beaamt dermatoloog Gaastra. „Evenveel als het hebben van suikerziekte en borstkanker.” Dat wil zeggen: Mensen voelen zich minder goed. Ze doen en laten bepaalde dingen. Ze voelen zich minder aantrekkelijk, en ze voelen zich belemmerd in sociale en seksuele contacten.” Kemperman: „Er valt veel geld te verdienen aan mensen met acne, die zich vaak erg schamen. Het is een booming business. Er is van alles te koop en producten beloven het mooiste. Maar als er een wondermiddel tussen zou zitten, zou de huisarts dat ook wel voorschrijven.”

Joy van Wingaarden (28) uit Almere heeft zich nooit laten verleiden door de beloftes van de schoonheidsindustrie. Zij gelooft dat acne van binnenuit komt en niet van buiten kan worden opgelost. Op haar twaalfde was ze aan de pil gegaan om van puisten af te komen, vertelt ze, dat werkte goed. Maar toen ze er op haar vierentwintigste mee stopte, kwam de acne nog heftiger terug. Ze ging een jaar lang bijna wekelijks naar de acupuncturist. „Mensen in mijn omgeving zeiden: ‘het zijn maar puistjes, het maakt je niet minder mooi’.” Maar het paste niet in haar schoonheidsideaal. „Je hebt toch altijd het idee dat mensen naar je kijken.”

Ze voelt goed aan dat acne niet helemaal wordt geaccepteerd. Bij een onderzoek in de VS ,zegt Kemperman, bekeken proefpersonen foto’s van mensen met acne. „De resultaten logen er niet om: 65 procent schrikt bij het zien van iemand met acne, 68 procent vindt iemand met acne onaantrekkelijk. Veel mensen denken ook dat acne wordt veroorzaakt door slechte hygiëne en een ongezond dieet. Als je zo wordt bekeken is het logisch dat acne een psychische impact heeft.”

Zowel Van Wingaarden als Van Rooijen is ervan overtuigd dat voeding een grote invloed heeft. Beiden eten geen zuivel meer en zo min mogelijk vlees. Ikzelf was mijn handdoeken vaker en heter, omdat ik had gelezen dat die een „broedplaats van bacteriën” zijn die acne kunnen verergeren. Volgens Gaastra heeft acne weinig met hygiëne te maken. En wat eten betreft is alleen aangetoond dat hoogcalorische maaltijden met veel suiker acne kunnen verergeren. Al kan het een goed idee zijn zuivel, chocolade of andere voeding te mijden als je merkt dat je er sneller pukkels van krijgt.

Heftig middel

De huid dagelijks reinigen met lotions die talg oplossen en dode huidcellen weghalen, is in ieder geval nuttig, zegt hij. „Dat hoeft niet hartstikke duur te zijn. Dit soort producten is bij de drogist te koop.” Als dat niet helpt, moet je gewoon naar de huisarts, ook als je denkt dat het een „banale klacht” is, zegt Kemperman. „Daar loop je de behandelingen door waarvan de veiligheid en de werking bewezen zijn. Schoonheidsspecialisten kunnen die niet voorschrijven.”

Joy van Wingaarden ging naar de huisarts en daarna naar de dermatoloog, en heeft een isotretinoïnekuur afgerond. Die heeft gewerkt, het is wel een heftig middel, zegt ze. Haar huid droogde erg uit, in het begin had ze veel last van hoofdpijn, misselijkheid en duizeligheid. Haar huid is nog steeds vrij rood, toch voelt ze zich zekerder: „Als ik nu een puistje krijg, denk ik: het is beter dan het was. En als anderen er een probleem mee hebben, dan is dat hun probleem.”

Zelf wacht ik nog met huisartsbezoek. Gaastra zei dat vrouwen van in de twintig vaak de neiging hebben vreselijk aan hun pukkels te pulken en daarmee acne creëren: acne excoriée des jeunes filles. Ook ik heb die neiging. Daarom kan het nuttig zijn regelmatig naar schoonheidsspecialist of huidtherapeut te gaan, zegt hij, omdat zij comedonen en puistjes weghalen, zodat je ze zelf niet openkrabt.

Toch maar terug naar de tandartsstoel dus. En vooral: er met mijn tengels afblijven.

ADVIEZEN BIJ ACNE

MILDE REINIGER, WEINIG MAKE-UP
Tips van dermatologen Menno Gaastra en Patrick Kemperman:

• Gebruik een milde reiniger waarin bijvoorbeeld salicylzuur zit. In duurdere producten zijn de concentraties vaak hoger, maar dan neemt het aantal bijwerkingen zoals schilfering en roodheid ook toe.
• Als je iets meer wilt doen dan alleen reinigen, is benzoylperoxidegel een goede stap. Dat is te koop bij de drogist.
• Reiniger en dagcrème zonder alcohol en parfum zijn beter. Neem geen vette producten. Mensen met een negroïde huid die vaseline smeren kunnen acneklachten krijgen. Ook nachtcrèmes zijn over het algemeen te vet.
• Knijp puisten niet uit, dat geeft ontstekingen en littekens. Ga naar een huidtherapeut of prik puisten licht aan met een naald en druk de inhoud voorzichtig naar buiten.
• Gebruik zo min mogelijk make-up. Als je de acne wilt camoufleren, neem dan make-up op waterbasis.

Ga naar de huisarts als bovenstaande tips niet helpen.

Bekijk hier het artikel in het NRC, gepubliceerd 25 november 2019 door Manoek van Egmond.